0 Comments
Γαλλία, 1955. Διάρκεια: 32' λεπτά. Σκηνοθεσία: Alain Resnais. Σενάριο: Jean Cayrol. Παίζουν: Michel Bouquet, Reinhard Heydrich, Heinrich Himmler. Ο μεγάλος Γάλλος σκηνοθέτης Alain Resnais (3 Ιουνίου 1922 - 1η Μαρτίου 2014) είναι γνωστός κυρίως για τις ταινίες του «Χιροσίμα, αγάπη μου» (1959), «Πέρυσι στο Μάριενμπαντ» (1961) και «Providence» (1977). Δέκα χρόνια μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου, και την αποκάλυψη των «εργοστασίων» μαζικού αφανισμού Εβραίων, κομουνιστών, ρομά, ομοφυλόφιλων, ατόμων με ειδικές ανάγκες ή αναπηρίες και όποιων άλλων δεν ταίριαζαν με το κατασκευασμένο από τους ναζί πρότυπο του ανθρώπου της Άριας φυλής, γύρισε το ποιητικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, «Νύχτα και Καταχνιά». Σε 32 μόλις λεπτά προσφέρει στο θεατή την πιο συνταρακτική και δημιουργική ταινία για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το φιλμ χωρίς να είναι οξύ, επιθετικό ή βίαιο, παρουσιάζει όλη τη φρίκη των ναζιστικών εγκλημάτων. Ο σκηνοθέτης δεν θέλει να μας υπενθυμίσει ένα φρικτό γεγονός, δεν μας ζητά απλώς «να μην ξεχάσουμε» για «να μην ξανασυμβεί», θέλει κυρίως να μας αναγκάσει να ξανασκεφτούμε αυτά τα φαινόμενα, όχι σαν παρελθόν, αλλά ως κάτι που ενυπάρχει στο παρόν, διατηρεί τη δυναμική του και ανά πάσα στιγμή, εμείς οι άνθρωποι, μπορεί να επιτρέψουμε να επαναληφθεί. Πόσο προφητικός!!!! Η δύναμη του φιλμ εξασφαλίστηκε από τη χρήση κινηματογραφικών τεχνασμάτων. Πρώτο, τα συνεχή πισωγυρίσματα στο χώρο και στο χρόνο: σκηνές από το άδειο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο παρόν, εναλλάσσονται με σκηνές αρχείου που παρουσιάζουν τα όσα, φρικτά, συνέβαιναν στο παρελθόν στον ίδιο χώρο. Επίσης εικόνες των ερειπίων του Άουσβιτς συνοδεύονται με την παρουσίαση από τον αφηγητή της ιδεολογίας και της ιστορίας του Ναζισμού. Η αντίθεση μεταξύ εικόνας- που παρουσιάζει το παρόν - και ήχου - που αναφέρεται στο παρελθόν- μετατοπίζει συνεχώς την προσοχή και τη σκέψη μας από το παρόν στο παρελθόν, και αντίστροφα. Δεύτερο, η εναλλαγή ασπρόμαυρης και έγχρωμης κινηματογράφησης. Το σήμερα παρουσιάζεται έγχρωμο: έγχρωμες είναι εικόνες του ήρεμου και ανθισμένου, καθημερινού τοπίου γύρω από το Άουσβιτς την εποχή της κινηματογράφησης, ασπρόμαυρες οι εικόνες των φρικαλεοτήτων. Τρίτο η επιλογή του σκηνοθέτη να δείξει στην αρχή του φιλμ εικόνες από τα άδεια πλέον στρατόπεδα και μόνο στο τέλος, σε μια απίστευτη κορύφωση, να παρουσιάσει εικόνες από φυλακισμένους σε κατάσταση ζωντανών-νεκρών, σε συνδυασμό με την εξαιρετική αφήγηση του Jean Cayrol, Γάλλου ποιητή και φυλακισμένου στα στρατόπεδα, μετατρέπουν το ντοκιμαντέρ σε ένα μεγάλο ερωτηματικό για το σκοτεινό πρόσωπο του ανθρώπου, που μπορεί να μεταλλάσσεται σε τέρας, όταν αποδέχεται και υπηρετεί ρατσιστικές θεωρίες.
|